Bezpieczeństwo w regionie Azji i Pacyfiku.

1.Bezpieczeństwo polityczne w regionie Azji i Pacyfiku.

Zakończenie zimnej wojny oraz rozpad dwubiegunowego porządku światowego stworzyły

nową sytuację geopolityczną, która zaowocowała przewartościowaniem postaw i sposobem

przestrzegania ładu politycznego. Zniknęła część zagrożeń związanych ze starym porządkiem,

lecz w sferze bezpieczeństwa politycznego pojawiły się nowe , zarówno w skali globalnej, jak

i w poszczególnych regionach świata.

W regionie Azji i Pacyfiku, na obszarze, gdzie krzyżują się interesy polityczne wszystkich

światowych mocarstw, wśród szczególnych zagrożeń należy wskazać: podważanie

suwerenności i terytorialnej integralności państw, słabość rządów i ustrojów politycznych,

spoty terytorialne i etniczne, strefy wpływów światowych i regionalnych mocarstw, a także

korupcje i problem terroryzmu międzynarodowego, który stanowi istotny element badań

nad bezpieczeństwem politycznym, gdyż globalizacja i rozluźnienie rygorów reżimu świata

zimnowojennego stworzyły warunki sprzyjające eskalacji działań ugrupowań

terrorystycznych w analizowanym regionie.

Zmiany zapoczątkowane w Europie Środkowej w 1989r. oraz zburzenie muru berlińskiego

jesienią 1990r. stały się symbolami upadku starego porządku politycznego na świecie oraz

budowy nowej wizji stosunków międzynarodowych. Na arenie międzynarodowej stopniowo

zaczęły się pojawiać nowe mocarstwa- Chiny, Indie- dążące do zaznaczenia swojej obecności

na politycznej i gospodarczej mapie świata. Każde z nich- naśladujące globalnego lidera- czyli

USA- pragnie zagwarantować sobie bezpieczeństwo polityczne, zdając sobie przy tym

sprawę, iż współcześnie może w tym celu wykorzystać szereg instrumentów, a nie tylko, jak

w kresie zimnej wojny, arsenał militarny.

1. Słabość rządów prawa i struktur demokratycznych.

Na kształtowanie się ustrojów politycznych poszczególnych państw regionu ogromny wpływ

miał kolonializm, który spowodował ich uzależnienie od wpływów państw europejskich.

Kolonializm doprowadził do uzależnienia terytorium kontrolowanego od ówczesnych,

światowych mocarstw w każdej dziedzinie życia państwowego, powodując tak widoczne

obecnie zróżnicowanie polityczne badanego regionu. W Azji największym kolonizatorem była

Wielka Brytania, która pozyskała dla siebie Indie, Birmę, Australię i Nową Zelandię i była

obecna w nich przez wiele lat. Indie, nazywane „perłą w koronie”, stanowiły dla Wielkiej

Brytanii przede wszystkim źródło surowców, a także zapewniały siłę roboczą oraz były

rynkiem zbytu dla brytyjskich towarów.

Kolejnym czynnikiem oddziałującym na ustrój polityczny państwa są uwarunkowania

kulturowe i społeczne. Również w tej sferze w regionie Azji i Pacyfiku obserwuje się bardzo

duże zróżnicowanie, które obok kolonializmu wpłynęło na obecny kształt ustrojów

politycznych. Mamy do czynienia z młodymi demokracjami- Mongolia, Filipiny, Korea

Południowa, Tajlandia; z ugruntowanymi- Japonia; z quasi- demokracją- Hongkong oraz

systemem autorytarnym- Chiny. Niezwykle ciekawe są wyniki badań nad demokracją i jej

cechami w Azji przedstawione w „ The Washington Quarterly” w 2009 roku. Mieszkańcy

badanych krajów Azji postrzegają demokrację jako jedynie słuszną drogę, którą ich kraj

powinien podążać, jednak nie dostrzegają w niej samych korzyści, za to zgodnie odrzucają

możliwość wprowadzenia rządów autorytarnych. Ciekawe z punktu widzenia gospodarki

regionu jest to, że mieszkańcy zakładają odrzucenie demokracji, jeśli będzie ona

przeszkadzała rozwojowi gospodarczemu w tych krajach. Przykładem takiego państwa jest

Hongkong. Jak wynika z przeprowadzonych badań, choć zostali im poddani zwykli

mieszkańcy poszczególnych krajów, a nie eksperci z dziedziny polityki i ekonomii, pokazują,

że struktury demokratyczne nie są mocno zakorzenione w ich świadomości. Nie występuje

silne powiązanie z demokracją i strukturami społeczeństwa obywatelskiego, co może

przekładać się na zachwianie bezpieczeństwa politycznego w regionie. Doradca premiera

Indii ds. bezpieczeństwa narodowego Mayankote Kelach Narajanana, w swoim

przemówieniu wygłoszonym podczas 44 Konferencji dotyczącej Polityki Bezpieczeństwa, w

Monachium 10 lutego 2008 roku, tak postrzega powiązanie rozwoju gospodarczego i

bezpieczeństwa w regionie: Jeżeli rozwijanie się gospodarek i zapewnienie bezpieczeństwa

mogłyby następować jednocześnie, to azjatycki cud gospodarczy- jak również rozwój

partnerskiej współpracy gospodarczej i społecznej w skali całego kontynentu- należałoby

postrzegać jako jedne z najważniejszych elementów budujących globalną stabilność i pokój”.

Korupcja w państwach regionu

Korupcja w państwach azjatyckich dotyka niemal każdej dziedziny życia, od polityki

zaczynając, a na służbie zdrowia kończąc, obejmując swym zasięgiem zarówno ludność

danego państwa, jak i cudzoziemców. Oczywiście nie jest to zjawisko występujące tylko w

Azji, z tym problemem boryka się większość państw świata, jednak w badanym regionie jest

ono szczególnie intensywne i powszechnie akceptowane. Korupcja jest nie tylko

świadectwem słabości demokracji, lecz może także doprowadzić do eskalacji powiązań

lokalnych struktur władzy ze środowiskiem przestępczym ( w tym ugrupowaniami

terrorystycznymi), łamania praw człowieka i złego funkcjonowania sfery biznesu w państwie,

co negatywnie oddziałuje na bezpieczeństwo polityczne.

W Tajlandii korupcja nazywana jest gin muong, w Chinach zaś jest nazywana jako tan wu(

„chciwa nieczystość”), a w Japonii jako oshoku. Skorumpowani są nie tylko członkowie

rządów czy parlamentów, ale także urzędnicy, wojskowi, policjanci itd. Ogromne klany

rodzinne, na których opierają się struktury władzy i gospodarki w państwach Azji (Chiny,

Korea Południowa, Indie), są grupami niezwykle korupcjogennymi. Znane dynastie kontrolują

sferę polityczną i gospodarczą danego kraju, a związany z tym nepotyzm jest na porządku

codziennym.

Organizacją międzynarodową badającą zjawisko korupcji na świecie jest Transparency

International (TI), która codziennie publikuje raport na temat światowej korupcji, w którym

wykorzystuje indeks percepcji korupcji (Corruption Perceptions Index- CPI). Najnowsze dane

przedstawiono w tabeli poniżej.

Konflikty terytorialne i etniczne

Konflikty etniczne mają z reguły charakter sporów lokalnych, ograniczonych do terytorium

jednego państwa lub kilku państw sąsiadujących, jednak ich konsekwencje mogą wykraczać

poza region. Przysparzają one krajom sąsiednim problemów związanych z uchodźcami,

generują wzrost zorganizowanej przestępczości, a także na eskalację konfliktów na tle

narodowościowym w innych regionach. Należy stwierdzić, iż ze względu na gwałtowny

przebieg oraz wielopoziomowe oddziaływanie konflikty etniczne stanowią zagrożenie dla

bezpieczeństwa międzynarodowego, zarówno na płaszczyźnie politycznej, jak i społecznej.

Zakończenie zimnej wojny znacznie ograniczyło ryzyko wybuchu wielkich konfliktów

zbrojnych, ale wciąż na świecie dochodzi do licznych wojen domowych i regionalnych. Wśród

114 konfliktów zbrojnych, jakie wybuchły w latach 1989-2000, 95 było wojnami domowymi,

a kolejnymi 9 konfliktami wewnętrznymi. We wszystkich tych konfliktach uczestniczyło

ponad 80 państw, a oprócz tego brały w nich udział również dwie organizacje

międzynarodowe oraz około 200 podmiotów pozapaństwowych.

Indie i Chiny, czyli dwa najludniejsze kraje Azji i Pacyfiku, są przykładem państw

wielonarodowych zamieszkiwanych przez wiele grup etnicznych. Terytorium Indii

zamieszkuje 6 dużych grup etnicznych Hindusi (39%), Telugowie (8%), Benegalczycy (8%),

Marathowie (7%), Tamilowie (7%) i Gudźartowie (5%), które różnią się od siebie wyznawaną

religią, kulturą czy normami społecznymi. Kolejnym przykładem państwa zróżnicowanego

etnicznie jest Chińska Republika Ludowa, którą zamieszkuje 55 grup etnicznych.

Najliczniejszą grupę stanowią Chińczycy Han (91,9% całej populacji), a wśród pozostałych

znaczących należy wymienić Zhuang, Manchu oraz Hui. W Poniższej tabeli przedstawono 9

największych grup etnicznych w Chinach oraz terenów, które zamieszkują.

Większość grup zamieszkujących Chiny nie przejawia dążeń separatystycznych i nie

sprzeciwia się rządom partii komunistycznej, jednak silne grupy etniczne, takie jak

Tybetańczycy i Ujgurzy, odrzucają chińskie przywództwo na swoich terenach. Obecnie spór

Pekin- Tybet przybrał formę bardziej polityczną niż militarną. Przez władze chińskie konflikt

ten jest postrzegany jako typowo wewnętrzna sprawa Chin, w którą nie powinny się mieszać

inne państwa. W sporze między Ujgurami a chińskimi władzami chodzi nie tylko o religię.

Cała prowincja zajmuje 1,65 mln km², znajduje się w strategicznym miejscu, ponieważ

graniczy m.in. z Rosją i Afganistanem, a dodatkowo znajdują się tutaj bardzo bogate złoża

ropy naftowej i gazu. Wydaje się więc, iż Chiny będą dążyły do utrzymania kontroli nad

Sinkiang wszelkimi dostępnymi środkami, zarówno administracyjnymi, jak i militarnymi.

Strefy wpływów i dominacja mocarstw w regionie

W regionie Azji i Pacyfiku obecne są wszystkie mocarstwa współczesnego świata. Stany

Zjednoczone, które są zainteresowane utrwaleniem bądź rozszerzeniem swojej strefy

wpływów, Japonia która chce odgrywać strategiczną rolę w regionie, a także Rosja, Chiny czy

Indie, których rozwój gospodarczy w ostatnich dwóch dekadach zachęca je do realizacji

dążeń mocarstwowych. Sprawia to, że w badanym regionie krzyżują się strefy wpływów oraz

interesów wymienionych mocarstw, zarówno w wymiarze regionalnym, jak i globalnym.

Od zakończenia zimnej wojny o rolę regionalnego przywódcy w Azji i Pacyfiku rywalizują

Chiny i Indie. Są to dwie potężne gospodarki, których rosnąca pozycja jest coraz wyraźniej

widoczna w globalnych stosunkach gospodarczych i politycznych. Chiny mają największą

szansę stać się liderem regionu, co jest naturalną konsekwencją ich rozwoju, popartą

utrzymaniem silnych relacji gospodarczych i integracją z pozostałymi państwami azjatyckimi.

Strefa chińskich wpływów w regionie została rozciągnięta na Tajwan, Singapur, Malezję,

Indonezję, Tajlandię i Filipiny, które uzależniły swoje gospodarki od napływu chińskiego

kapitału. Chiny rozszerzając obszar swoich interesów gospodarczych i politycznych,

dostrzegają jednocześnie bezpośrednie zagrożenia dla swojego bezpieczeństwa.

Zaangażowanie największych mocarstw świata, a także krajów UE w Azji i na Pacyfiku

pokazuje to, że jest to region strategiczny z punktu widzenia zarówno światowej polityki, jak i

bezpieczeństwa międzynarodowego. Potencjał regionu został dostrzeżony jeszcze w okresie

zimnej wojny, gdy stał się miejscem rozgrywek między Wschodem a Zachodem, jak również

po upadku bloku komunistycznego. Choć obszar Azji i Pacyfiku mieści największe światowe

mocarstwa miedzy którymi nie brakuje punktów zapalnych, mało prawdopodobny wydaje

się scenariusz konfliktu zbrojnego w regionie. Po zakończeniu zimnej wojny zarówno USA,

Rosja jak i Chiny oraz Japonia dostrzegły spadek zagrożeń militarnych oraz ograniczenia roli

armii jako stabilizatora bezpieczeństwa. Głównym celem tych krajów stał się rozwój

gospodarczy całego regionu, dzięki któremu można osiągnąć więcej korzyści niż drogą

zbrojnej interwencji. Podsumowując, należy stwierdzić, że największą strefę wpływów w Azji

i Pacyfiku wciąż posiadają Stany Zjednoczone, które przyjęły na siebie rolę gwaranta w

regionie, lecz mogą tę misję realizować tylko w porozumieniu i za zgodą największych

regionalnych graczy politycznych.

źródła:

E. Haliżak, Stosunki międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 1999.

#Bezpieczeństwo #Azji #Pacyfiku #ekonomiczne #instytucjonalizacja