Wzrost znaczenia roli NATO w regionie Azji i Pacyfiku.

Wzrost znaczenia roli NATO w regionie Azji i Pacyfiku

Ataki z 11 września 2001r. spowodowały zwiększenie zainteresowania NATO problemami

bezpieczeństwa w regionie Azji i Pacyfiku, szczególnie zaś w regionie Azji Środkowej. Obecność NATO

oraz wpływ tej organizacji na bezpieczeństwo militarne uległy znacznemu wzmocnieniu po przejęciu

prze nią dowodzenia nad Międzynarodowymi Siłami Wspierania Bezpieczeństwa (ISAF) w

Afganistanie w 2003r.

Należy jednak zauważyć, że jeszcze przed atakami terrorystycznymi na Stany Zjednoczone sojusz

starał się zaangażować rządy państw azjatyckich w sprawy bezpieczeństwa regionalnego. Od połowy

lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku wszystkie państwa w Azji Środkowej są członkami Rady

Partnerstwa Euroatlantyckiego i uczestniczą w powiązanym z nią programie Partnerstwa dla Pokoju.

Dzięki temu uruchomione zostały mechanizmy, które pozwalają NATO i jego partnerom realizować

praktyczną współpracę w dziedzinie ochrony i bezpieczeństwa w szeregu różnorodnych działań.

Zaliczyć do nich można promowanie reform systemu obrony oraz zwiększanie możliwości

współdziałania wojskowego uczestników tego programu z siłami NATO. Inne obszary to

przygotowanie na wypadek katastrof, kontrola zbrojeń i zapewnienie bezpieczeństwa granic.

Rozwijana jest także współpraca w dziedzinie nauki oraz ochrony środowiska.

Przejmując dowodzenie nad siłami ISAF w Afganistanie w 2003r., NATO zaangażowało się w

długoterminowy projekt budowania stabilności i bezpieczeństwa w Azji Środkowej. Równolegle

podejmowane były zabiegi polityczne zmierzające do zwiększenia roli sojuszu w Azji. Główną ich

płaszczyzną było zapewnienie sobie poparcia rządów państw Azji Środkowej w dziedzinie logistyki, co

ma ogromne znaczenie dla operacji militarnych w Afganistanie.

Podczas szczytu w Stambule w czerwcu 2004r. przywódcy sojuszu potwierdzili rosnące znaczenie Azji

Środkowej. Rejon ten wraz z Kaukazem został określony jako „ w szczególny sposób skupiający

uwagę”. Przywódcy NATO zdecydowali się również delegować oficera łącznikowego do dowództwa

regionalnego w Kazachstanie, którego głównym zadaniem jest wspieranie natowskich programów

współpracy i pomocy w tym regionie. Ponadto stworzono stanowisko specjalnego przedstawiciela

sekretarza generalnego w Azji Środkowej i a Południowym Kaukazie. Robert Simmons, który jako

pierwszy został mianowany na to stanowisko, starał się informować opinię publiczną w państwach

Azji Środkowej o działaniach podejmowanych przez NATO w zakresie bezpieczeństwa regionalnego.

Dużym problemem w działaniach NATO okazały się wydarzenia z maja 2005r. w Uzbekistanie. Rząd

tego kraju brutalnie zdławił protesty w Andiżanie: użycie wojska i policji spowodowało śmierć co

najmniej 200 osób i spotkało się z potępieniem ze strony sojuszu oraz wezwaniem do wszczęcia

niezależnego dochodzenia międzynarodowego. Reakcją Uzbekistanu było żądanie wycofania sił

amerykańskich z obiektów wojskowych w tym państwie oraz wprowadzenie ograniczenia w

odniesieniu do wykorzystania terytorium i przestrzeni powietrznej Uzbekistanu przez inne państwa

członkowskie NATO. Ograniczyło to program współpracy między NATO i Uzbekistanem do kilkunastu

pomniejszonych działań. Nie wpłynęło to jednak na współpracę z innymi krajami regionu.

Przykładem może być Kazachstan, który wypracował indywidualny plan działań partnerskich i

współdziała z sojuszem w kwestiach politycznych i związanych z bezpieczeństwem. Barierą w

rozszerzaniu współpracy może być jednak odległa perspektywa członkostwa w NATO dla państw

środkowoazjatyckich oraz konieczność przeprowadzenia gruntownych zmian w resortach

odpowiedzialnych za obronę.

Istotne dla wzmocnienia pozycji NATO w regionie jest nawiązanie dialogu z Szanghajską Organizacją

Współpracy. Azja Środkowa to jedyny region na świecie, gdzie siły zbrojne Rosji, Chin i NATO

regularnie działają w bezpośrednim sąsiedztwie. Na razie problemem jest to, że NATO nie posiada

formalnych powiązań instytucjonalnych z SCO oraz z Chinami. Powoduje to, że pomimo deklaracji

płynących z obu stron, dotychczas nie ma konkretnych efektów.

Pomimo to można wskazać obszary, w których mogłaby nastąpić współpraca pomiędzy NATO a

SOW- zwalczanie terroryzmu, ograniczanie nielegalnego obrotu narkotykami oraz ludźmi czy też

przeciwdziałanie proliferacji broni masowego rażenia. Współpraca w usuwaniu skutków katastrof też

mogłaby pozwolić na podejmowanie wspólnych działań. Wydaje się, że nie będzie to zadanie proste,

biorąc pod uwagę zwłaszcza sprzeczne interesy polityczne, wojskowe i ekonomiczne mocarstw

obecnych w regionie Azji i Pacfiku.

źródła:

Red. Zbiorowa,Bezpieczeństwo międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku. Wybrane zagadnienia, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2010.