WYBRANE ASPEKTY BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNO-KULTUROWEGO W REGIONIE AZJI

Na początku lat osiemdziesiątych o kwestie społeczne spowodowało wyodrębnienie się nowej

płaszczyzny – bezpieczeństwa społecznego. Po zakończeniu zimnej wojny, za sprawą znanego S.

Huntingtona, podjęto analizę nowych zagrożeń o charakterze kulturowym, co przyczyniło się do

kolejnego poszerzenia pojęcia bezpieczeństwa kulturowego. Społeczny aspekt analizy

bezpieczeństwa jest szczególnie przydatny w krajach biednych i zdestabilizowanych, które są obecne

w regionie Azji i Pacyfiku, ponieważ identyfikuje się w nich szereg zagrożeń, takich jak wzmożone

procesy migracyjne, działalność zorganizowanych grup przestępczych, które potęgują zjawiska

narkomanii, handlu ludźmi, prostytucji, a także naruszenia praw człowieka podstawowych wolności

oraz wielu innych.

Międzynarodowe migracje ludności są naturalnymi procesami związanymi z rozwojem gospodarki

światowej, choć w rożnych okresach historycznych przebiegały ze zmienną intensywnością i były

wywoływane zjawiskami demograficznymi, zmianami klimatu, rozwojem produkcji i handlu lub

wojnami. XX wiek określa się stuleciem migracji, a dla XXI w. są one niewątpliwie wyzwaniem.

Przemieszczenie się ludności z jednego kraju do drugiego z różnych przyczyn, może stanowić

zagrożenie dla wewnętrznej równowagi krają, a jednocześnie być szansą rozwoju dla gospodarek

przyjmujących. Statystyki ONZ wskazują iż w 1965r poza krajem swojego urodzenia mieszkało 76mln

ludzi. W roku 2007 na świecie było 200mln migrantów międzynarodowych z tego 99mln stanowiły

kobiety. Ruchy migracyjne mogą być powodowane różnymi czynnikami, mogą być np.wynikiem

konfliktów zbrojnych, prześladowań etnicznych, katastrof, lecz najczęściej(ponad 90% przypadków)

przesłanką migracji jest wizja lepszych warunków życia, lepszej pracy i wyższych zarobków w innym

kraju.

Wśród najważniejszych przyczyn współczesnych ruchów migracyjnych wymienia się:

 Występowanie luki w dochodzie per capita między bogatymi krajami oferującymi wysokie

zarobki a krajami, w których zarobki są niskie, a dodatkowo stopa bezrobocia wysoka. Ten

motyw ma szczególne znaczenie w krajach regionu Azji i Pacyfiku, w których zróżnicowanie

dochodów na osobę jest bardzo duże – od 200USD w najuboższych krajach(Kambodża, Laos,

Wietnam) do 35-40 tys. USD w krajach rozwiniętych (Japonia, Tajwan, Korea Pld., Singapur,

Hong-kong)

 Powstawanie transnarodowych sieci powiązań migracyjnych ( krewnych i znajomych) w kraju

przyjmującym wpływa na wzrost strumienia migracji zdecydowanie ułatwia podjęcie decyzji o

zmianie miejsca zamieszkania.

 Rozwój gospodarczy w kraju wysyłającym, w którym rośnie poziom zamożności

społeczeństwa i w tym samym poszerza się krąg osób będących w stanie sfinansować wyjazd

za granicę, nie tylko w celach zarobkowych, lecz także rekreacyjnych.

 Prześladowania i konflikty zbrojne – gospodarka wyniszczona wojną może wypychać siłę

roboczą w poszukiwaniu pracy poza granice kraju; w Azji najlepszym przykładem jest

migracja z Afganistanu do Pakistanu oraz z Birmy do Tajlandii.

J. Nakonieczna podaje trzy cechy charakterystyczne migracji w Azji Południowo -

Wschodniej. Po pierwsze, migracje w tym regionie przebiegają w zdecydowanie bardzie

przejrzysty sposób w porównaniu z innymi regionami, z aktywnym udziałem rządowym

programów oraz zorganizowanym i legalnym systemem agencji pośredniczących w procesie

migracyjnym. Po pierwsze, migracje w tym regionie przebiegają w zdecydowanie bardziej

przejrzysty sposób porównaniu z innymi regionami, z aktywnym udziałem rządowym

programów oraz zorganizowanym i legalnym systemem agencji pośredniczących w procesie

migracyjnym. Po drugie, wiele krajów azjatyckich jest równocześnie krajami wysyłającymi i

przyjmującymi, a więc przypływ ludności nie jest jednokierunkowy. Po trzecie, Azja jest

potężnym rezerwuarem emigrantów. Ludność krajów będących największymi eksporterami

netto siły roboczej(takich jak Chiny, Indie, Indonezja, Pakistan, Tajlandia, Bangladesz i

Filipiny) stanowi prawie światowej populacji.

A. Kaur wskazuje kolejne dwie cechy charakteryzujące azjatyckie ruchy migracyjne w

Azji Wschodniej podobnie jak w innych częściach świata, istotna część współczesnych

przepływów ludności przybiera formę nieudokumentowanej migracji, przejawiającej się

przekraczaniem granic przez osoby poszukujące azylu, które wykorzystując wizę turystyczną,

podejmują następnie pracę w kraju docelowym.

Przeprowadzona analiza pozwala zauważyć, iż rosnąca skala migracji

zarobkowej w krajach Azji i Pacyfiku odgrywa coraz większą rolę w gospodarce i

bezpieczeństwie badanego regionu. Można wskazać dziewięć pozytywnych skutków

migracji zarobkowej:

1. Zwiększenie wydajności pracy oraz zarobków w krajach rozwiniętych przyjmujących

migrantów.

2. Zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych zarówno w krajach

rozwiniętych, jak i rozwijających się.

3. Zwiększenie przedsiębiorczości „tchnięcie nowego życia” w skostniale gospodarki

Europy Zachodniej oraz Japonii oraz pomoc w utrzymaniu wzrostu w Ameryce

Północnej.

4. Pobudzenie rozwoju drobnej przedsiębiorczości.

5. Zwiększenie poziomu nakładów inwestycyjnych, oszczędności oraz (współ) tworzenie

kapitału ludzkiego w krajach bogatych.

6. Przyspieszenia tempa tworzenia innowacji.

7. Zwiększenie przepływu strumieni kapitału do krajów rozwijających się, które

wysyłają emigrantów.

8. Przyspieszenie tempa wzrostu dochodu per capita w krajach przyjmujących i

wysyłających siłę roboczą.

9. Łagodzenie problemów ekonomicznych związanych ze starzeniem się populacji w

krajach rozwiniętych.

W rozwijających się państwach azjatyckich, w których demokracja i prawo nie są jeszcze

dostatecznie ugruntowane, nielegalna migracja może przyczyniać się do wzrostu

przestępczości i rozwoju tych sfer, których władza nie jest w stanie kontrolować.

Globalizacja i internacjonalizacja podziemia gospodarczego spowodowały umocnienie

określonych grup przestępczych i doprowadziły do wykrystalizowania się wielkiej piątki

(big five), która podzieliła świat na swoje strefy wpływów. Są to: włoska(dokładnie

sycylijska) mafia, mafia rosyjska, kartele kolumbijskie i działające na obszarze Azji chińska

Triada i japońska Yakuza. Między tymi grupami dochodzi do porozumień biznesowych i

współpracy, a każda z nich powstała w wyniku zaistnienia specyficznych warunków.

Najważniejszą formą działalności kryminalnej, która wywołuje negatywne skutki

społeczne i przysparza największych dochodów grupom przestępczym, jest handel

narkotykami. Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie wzrasta także popyt na

narkotyki i liczba uzależnionych, dlatego grupy przestępcze stale zdobywają nowych

klientów i nowe źródła dochodów. Produkcja narkotyków w regionie Azji i Pacyfiku

negatywnie oddziałuje na wiele dziedzin życia.

W regionie Azji i Pacyfiku nie tylko produkuje się najwięcej narkotyków na świecie,

lecz tędy przebiegają ważne szlaki tranzytowe, którymi grupy przestępcze prowadzą ich

dystrybucję. W badanym regionie bardzo często dochodzi do łamania praw człowieka w

wyniku działań władz oraz walk pomiędzy rządami a zbrojną opozycją. Permanentne

łamanie praw związanych z dostępem do podstawowych wolności i brakiem zaspokojenia

takich potrzeb, jak żywność, schronienie czy opieka medyczna, ograniczanie wolności

wyznania, słowa i mediów, stwarzanie poczucia zagrożenia życia prowadzi do protestów i

demonstracji społecznych. To z kolei powoduje interwencje władz i krwawe tłumienie

wszelkich sprzeciwów, a w konsekwencji wywołuje rosnącą agresję różnych grup

społecznych. W rezultacie powstaje nieprzerwana spirala łamania praw człowieka.

Zdaniem wielu specjalistów, w regionie Azji i Pacyfiku nigdy nie będzie mogło być mowy

o zachowaniu bezpieczeństwa, jeśli przede wszystkim władze nie będą stawiać praw i

wolności jednostki w centrum swojego zainteresowania. Jeżeli mieszkańcy nie będą mieli

zaspokojonych podstawowych potrzeb społecznych, a ich prawa będą nadal łamane i

będą żyli w ciągłym poczuciu zagrożenia ze strony własnego państwa, żaden rząd nie

będzie mógł powiedzieć, że zabiega o bezpieczeństwo swojego kraju czy regionu.

W regionie Azji i Pacyfiku są zlokalizowane kraje rozwinięte, takie jak Stany

Zjednoczone, Japonia, Australia w których bezpieczeństwu społecznemu zagrażają

przede wszystkim wzmożone ruchy migracyjne, a także działalność zorganizowanych

grup przestępczych. W rozwijających się krajach regionu, jak Tajlandia, Filipiny czy Birma,

dodatkowo na olbrzymią skalę prowadzi się handel narkotykami, porywa i morduje ludzi

dla okupu, co wywołuje niepokój, wpływa destabilizująco na sytuację w poszczególnych

krajach, a także w całym regionie. Natomiast praktycznie we wszystkich państwach –

niezależnie od poziomu ich rozwoju - można wskazać przykłady łamania praw człowieka

oraz ograniczania wolności mediów. W celu ograniczania wskazanych zagrożeń państwa

podejmują współpracę bilateralną oraz na forum wyspecjalizowanych organizacji

międzynarodowych, a także podejmują wspólne działania regionalne w ramach

Azjatyckiego Banku Rozwoju.

źródła:

Witold Pokruszyński, Teoretyczne Aspekty Bezpieczeństwa, Józefów 2010;